حکایت درخت کریسمسِ اسلامی

باوجوداین، همچنان بسیاری از خانواده‌های مسلمان در برابر ایدۀ برپا کردن درخت کریسمس مقاومت می‌کنند، چراکه درخت کریسمس دارای خاستگاهی کفرآمیز است؛ کفّار بر این عقیده بودند که با آوردن یک گیاه همیشه‌سبز به داخل خانه، ارواح خبیثه دفع می‌شوند و در قرن هفدهم و هجدهم بود که این سنّت وارد مسیحیت شد. به خاطر همین پیشینۀ کفرآمیز است که بعضی از مسلمانان از برپا کردن درخت کریسمس خودداری می‌کنند.

اما آنچه بسیاری از مسلمانان به آن نمی‌اندیشند، مفهوم درخت کریسمس اسلامی است. منظورم درختی است که در روایت قرآن از ماجرای تولّد حضرت عیسی در سورۀ مریم ذکر شده است. در این روایت عیسی زیر یک نخل خرما به دنیا می‌آید.

این درخت با فضای فرهنگی غیراروپایی اصلاً همخوانی ندارد. تصویر ذهنی غربی‌ها از کریسمس با موقعیت جغرافیایی ولادت مسیح بسیار فاصله دارد و حتّی در کشورهای حوزۀ خاورمیانه نیز غالباً از درخت کریسمس اروپایی استفاده می‌شود. آیا کریسمسی که در غرب شاهد آنیم پیوند خود با خاستگاهش در خاورمیانه را از دست داده است؟ آیا این مصداقی از همین موضوع است که مردم در کشورهای غربی عموماً نسبت به مسائل خاورمیانه احساس یگانگی و همبستگی نمی‌کنند، چون خود کریسمس نیز خاورمیانه‌زدایی شده است؟

اگر درخت کریسمس اسلامی و صحنۀ ولادت حضرت عیسی بتواند کمک کند که مردم بیشتر متوجّهِ خاورمیانه و زادگاه مسیح شوند، خوب خواهد بود. البته حرف من این نیست که سنّت‌های فرهنگی کریسمس در اروپا را بزداییم، یا این که مسلمانان رسم گذاشتن درخت کریسمس مخصوص خود را ابداع کنند.

به نظر می‌رسد حتّی کتاب مقدّس نیز با این سنّت کفرآمیز مخالف است. حرفی که می‌خواهم بزنم این است که با این که روح کریسمس را در همه‌جا می‌توان یافت، خاستگاه آن در خاورمیانه است؛ همان جایی که به‌شدّت محتاج کمک‌های بشردوستانۀ جهان است.

روایت اسلامی از ولادت حضرت عیسی می‌تواند به خاطرمان بیاورد که قرآن کریم عیسی و مریم را زیر یک درخت کریسمس تصویر کرده است. این دو شخصیت در قرآن به عنوان نشانه‌ای برای همۀ مردم ذکر شده‌اند، لذا شاید عشق و صلحی که آنها برای همگان به ارمغان آورده‌اند، هدایای کریسمسی برای جهان باشد.
 

باوجوداین، همچنان بسیاری از خانواده‌های مسلمان در برابر ایدۀ برپا کردن درخت کریسمس مقاومت می‌کنند، چراکه درخت کریسمس دارای خاستگاهی کفرآمیز است؛ کفّار بر این عقیده بودند که با آوردن یک گیاه همیشه‌سبز به داخل خانه، ارواح خبیثه دفع می‌شوند و در قرن هفدهم و هجدهم بود که این سنّت وارد مسیحیت شد. به خاطر همین پیشینۀ کفرآمیز است که بعضی از مسلمانان از برپا کردن درخت کریسمس خودداری می‌کنند.

اما آنچه بسیاری از مسلمانان به آن نمی‌اندیشند، مفهوم درخت کریسمس اسلامی است. منظورم درختی است که در روایت قرآن از ماجرای تولّد حضرت عیسی در سورۀ مریم ذکر شده است. در این روایت عیسی زیر یک نخل خرما به دنیا می‌آید.

این درخت با فضای فرهنگی غیراروپایی اصلاً همخوانی ندارد. تصویر ذهنی غربی‌ها از کریسمس با موقعیت جغرافیایی ولادت مسیح بسیار فاصله دارد و حتّی در کشورهای حوزۀ خاورمیانه نیز غالباً از درخت کریسمس اروپایی استفاده می‌شود. آیا کریسمسی که در غرب شاهد آنیم پیوند خود با خاستگاهش در خاورمیانه را از دست داده است؟ آیا این مصداقی از همین موضوع است که مردم در کشورهای غربی عموماً نسبت به مسائل خاورمیانه احساس یگانگی و همبستگی نمی‌کنند، چون خود کریسمس نیز خاورمیانه‌زدایی شده است؟

اگر درخت کریسمس اسلامی و صحنۀ ولادت حضرت عیسی بتواند کمک کند که مردم بیشتر متوجّهِ خاورمیانه و زادگاه مسیح شوند، خوب خواهد بود. البته حرف من این نیست که سنّت‌های فرهنگی کریسمس در اروپا را بزداییم، یا این که مسلمانان رسم گذاشتن درخت کریسمس مخصوص خود را ابداع کنند.

به نظر می‌رسد حتّی کتاب مقدّس نیز با این سنّت کفرآمیز مخالف است. حرفی که می‌خواهم بزنم این است که با این که روح کریسمس را در همه‌جا می‌توان یافت، خاستگاه آن در خاورمیانه است؛ همان جایی که به‌شدّت محتاج کمک‌های بشردوستانۀ جهان است.

روایت اسلامی از ولادت حضرت عیسی می‌تواند به خاطرمان بیاورد که قرآن کریم عیسی و مریم را زیر یک درخت کریسمس تصویر کرده است. این دو شخصیت در قرآن به عنوان نشانه‌ای برای همۀ مردم ذکر شده‌اند، لذا شاید عشق و صلحی که آنها برای همگان به ارمغان آورده‌اند، هدایای کریسمسی برای جهان باشد.